XI edycja raportu „Polska i Europa: innowacje, inwestycje, wzrost cd.”

03 września 2024

Tegoroczna edycja raportu „Polska i Europa” jest szczególna, ponieważ w roku 2024 świętujemy 20 lat Polski w Unii Europejskiej. Ostatnie dwie dekady można określić hasłami: skok technologiczny, wzrost gospodarczy oraz inwestycje, z którymi spotykamy się na co dzień. W latach 2004–2023 PKB Polski wzrosło nominalnie z poziomu 884 mld zł do 3 410 mld zł, co oznacza wzrost o prawie 300 proc. W ujęciu realnym polska gospodarka wzrosła o ponad 100 proc. Wraz z rozwojem gospodarki rozwinął się również sektor bankowy, który w latach 2004–2024 zwiększył swoją sumę bilansową o ponad 470 proc. W ciągu ostatnich 20 lat zanotował też skok technologiczny, stając się jednym z najnowocześniejszych sektorów bankowych na świecie. Dynamiczny rozwój sektora, który nastąpił w latach 2004–2012 możliwy był dzięki utrzymaniu wysokiej rentowności.

– Minione dwie dekady Polski w Unii Europejskiej nie były łatwe zarówno dla naszej gospodarki, jak i sektora bankowego. Niezaprzeczalnie zaliczyliśmy ogromny skok technologiczny we wszystkich dziedzinach, a szczególnie w bankowości, stając się jednym z najnowocześniejszych sektorów bankowych na świecie. W latach 2004–2023 PKB Polski wzrosło nominalnie z poziomu 884 mld zł do 3 410 mld zł, co oznacza wzrost o 300 proc. W tym czasie sektor bankowy zwiększył swoją sumę bilansową z 538,5 mld zł w 2004 r. do 3 bln 91 mld zł w 2024 r. Oznacza to wzrost o ponad 470 proc.! Nadal jednak na tle europejskich sektorów bankowych (w relacji do PKB) polski sektor bankowy jest jednym z mniejszych. O jego małych rozmiarach świadczy m.in. relacja kapitału własnego do PKB, która plasuje nas na przedostatnim miejscu wśród sektorów bankowych Unii i wynosi 7,38 proc. Za nami jest tylko Litwa (4,34 proc.).

dr Tadeusz Białek prezes Związku Banków Polskich

Podczas wejścia Polski do UE aktywa sektora bankowego w 2004 r. stanowiły 59,8 proc. PKB, zaś według stanu na kwiecień 2024 r. ich udział w relacji do PKB wzrósł do poziomu 88,7 proc. Warto podkreślić, że wzrost ten był nierównomierny. W latach 2004–2016 aktywa rosły w średniorocznym tempie przekraczającym 10 proc., natomiast w latach 2017–2023 średnioroczne tempo wzrostu zmniejszyło się do około 8 proc. Było to spowodowane wprowadzeniem szeregu obciążeń sektora bankowego, w tym podatku bankowego, który nie sprzyjał wzrostowi aktywów (w szczególności aktywów kredytowych). W 2016 r. relacja aktywów sektora bankowego do PKB wyniosła 91,7 proc., zaś trajektoria z lat 2004–2016 wskazywała jasno, że dzisiejszy rozmiar sektora mógłby być i powinien być wyraźnie wyższy niż obecnie. Gdyby nie destrukcyjny charakter podatku bankowego, dzisiejsza relacja sumy bilansowej sektora bankowego mogłaby osiągnąć poziom ponad 102 proc., zaś aktywa mogłyby wzrosnąć o ponad 460 mld zł w stosunku do obecnego poziomu (+15 proc.).

Bankowcy zapytani o największe aktualne zagrożenie dla sektora bankowego wskazali: obciążenie podatkami i parapodatkami, ryzyko prawne kredytów konsumenckich, niespójność i nieprzewidywalność regulacji oraz kontynuację wakacji kredytowych. W ubiegłorocznej edycji dla ankietowanych przez ZBP bankowców największym zagrożeniem był wyrok TSUE ws. frankowiczów (38 proc.) i wzrost złych kredytów (19 proc.).

W roku 2004 Polska była 9. gospodarką spośród krajów UE–27. Obecnie jest 6. największą gospodarką w UE–27. W ciągu 20 lat obecności w Unii Europejskiej Polsce udało się wyprzedzić gospodarki: austriacką, belgijską i szwedzką. W rezultacie dynamicznego rozwoju polskiej gospodarki w latach 2004–2023 możliwe było zwiększenie jej udziału w PKB UE–27 z poziomu 2,25 proc. w 2004 do 4,43 proc. w 2023 r. Znacząco wzrosła również realna wartość PKB per capita. O ile w 2004 r. PKB per capita w Polsce wyniosło 7,25 tys. euro, co stanowiło 30,5 proc. PKB per capita w krajach UE–27, o tyle w 2023 r. osiągnęło ono poziom 14,75 tys. euro, co stanowi 51 proc. PKB per capita krajów UE–27. To nadal bardzo duży dystans, choć wyraźnie wyższe tempo wzrostu polskiej gospodarki niż innych gospodarek UE–27 pozwoli w kolejnych latach nadgonić ten dystans.